Hindsight bias: Dat wist je toch allang?

“Dat wist ik toch allang!” is een zin die je vast wel eens hebt gedacht of uitgesproken. Deze zogenaamde hindsight bias komt vaker voor dan je zou denken, en heeft invloed op je gedrag en toekomstige beslissingen. In deze blog leg ik uit wat de bias inhoudt en wat de gevolgen zijn voor je gedrag.

Wat is het Hindsight bias?

Hindsight bias zorgt ervoor dat gebeurtenissen achteraf voorspelbaarder leken dan ze op dat moment waren en dat die gebeurtenis verklaarbaar en heel logisch was. De bias is vastgesteld bij mensen over de hele wereld, bij zowel jong als oud.

Voordat een gebeurtenis plaatsvindt, kun je misschien wel raden wat de uitkomst zal zijn, maar je kunt  écht niet weten wat er gaat gebeuren.

Het is eigenlijk een mentale snelkoppeling om beslissingen te vereenvoudigen, maar vaak zijn dat dan wel beslissingen die vaak vertekend zijn door cognitieve vooroordelen/gevolgen van de hindsight bias.

Hindsight bias voorbeeld

Typische zinnen die je vaak denkt bij het hebben van hindsight bias zijn:

• “Ik wist het!”
• “Dat zei ik toch?”
• “Hoe heb ik dit niet kunnen weten?”

Een goed voorbeeld van de hindsight bias is denk ik wel mijn ervaring bij het faillissement van Hudsons Bay.

In het prachtige Tilburg hadden we ook zo’n enorme winkel staan. In het begin was het nieuw en leuk, en was de winkel gevuld met nieuwsgierige mensen die al het pracht en praal wilden bekijken.

Maanden verstreken, en vaker wel dan niet trof ik een lege Hudsons Bay aan toen ik door de winkelstraat liep.

Een jaar later was ik dan ook niet verrast toen ik las dat Hudsons Bay zijn deuren in Tilburg, en de rest van Nederland, gingen sluiten. Toen had ik mijn eureka-momentje: “Ik wist het!”

Maar ik kon natuurlijk de toekomst niet voorspellen. En er was een grote kans dat hindsight bias mijn herinneringen een tikkeltje gekleurd heeft. 😉

De gevolgen van Hindsight bias

Hoe nadelig is deze bias voor ons gedrag? Het lijkt vrij onschuldiger, maar het kan best wel wat gevolgen hebben voor je toekomstig gedrag.

1) Het kleurt je herinneringen

Hindsight bias kan je herinneringen veranderen. Omdat de gebeurtenis gebeurde zoals je dacht dat het zou zijn, denk je terug aan je herinnering die vlak voor de gebeurtenis ontstond.

Wanneer de hersenen nieuwe informatie krijgen, heeft het de neiging om de oude gegevens te overschrijven, archiveren en negeren. Het past je herinnering dus aan. En op basis van die ‘nieuwe’ herinneringen neem je, wellicht verkeerde, toekomstige beslissingen.

2) Het maakt je overmoedig

De bias maakt je overmoedig. Omdat je denkt dat je gebeurtenissen uit het verleden hebt voorspeld, denk je dat je toekomstige gebeurtenissen ziet aankomen. Hierdoor kan je ook ten onrechte ervan uitgaan dat je bijzonder inzicht of juist talent hebt om de uitkomst te voorspellen.

3) Je neemt geen verantwoordelijkheid

Hindsight bias voorkomt dat je persoonlijke verantwoordelijkheid neemt voor je fouten. Wanneer je jezelf vertelt dat een situatie onvermijdelijk was, maak je jezelf ook wijs dat je niets had kunnen doen om een verschil te maken. Je geeft dan de schuld aan externe factoren, en je analyseert dan niet je eigen handelingen.

4) Je leert niet van je eigen gedrag

Hindsight bias staat in de weg om te leren van je handelingen/gedragingen. Fouten zijn belangrijk omdat je te laten zien hoe het niet moet en waar het fout is gegaan. Ze zorgen dat je op het rechte pad blijft. Echter voorkomt de bias dat je je fouten herkent en ervan leert.

Bronnen:

Roese, N. J., & Vohs, K. D. (2012). Hindsight bias. Perspectives on psychological science, 7(5), 411-426.

Bernstein, D. M., Erdfelder, E., Meltzoff, A. N., Peria, W., & Loftus, G. R. (2011). Hindsight bias from 3 to 95 years of age. Journal of Experimental Psychology: Learning, Memory, and Cognition, 37, 378–391.

Fischhoff, B. (1975). Hindsight ≠ foresight: The effect of outcome knowledge on judgment under uncertainty. Journal of Experimen- tal Psychology: Human Perception and Performance, 1, 288–299

Blank, H., Nestler, S., von Collani, G., & Fischer, V. (2008). How many hindsight biases are there? Cognition, 106, 1408–1440.