Wat is een bias?

Als er een ding is dat je moet weten over een bias, is dat je ze zelf ook hebt. Zo’n bias heeft invloed op je mening en gedrag. Dat maakt je geen slecht persoon, want vaak ervaar je er ook voordelen van. Echter is het goed om te beseffen wat voor effect een bias heeft op je manier van denken en je gedrag. Maar wat is een bias precies?

Wat is een bias?

Een cognitieve bias, ook wel psychologische bias genoemd, is een reeks voorspelbare mentale fouten die ontstaan uit ons beperkte vermogen om informatie objectief te verwerken. Je kunt het zien als een (resultaat van een) shortcut. En door die shortcut kun je onlogische en irrationele beslissingen nemen, of risico’s en bedreigingen verkeerd inschatten.

Iedereen vertoont een bepaalde mate van cognitieve bias. Het is misschien gemakkelijk te herkennen in anderen, maar het is belangrijk om te weten dat het iets is wat ook jou beïnvloed.

Waarom bestaat bias?

Cognitieve bias werkt vaak als vuistregel, en helpt je de wereld te begrijpen en relatief snel beslissingen te nemen. Maar eigenlijk is er een veel simpelere uitleg voor.

Het is namelijk een poging van je hersenen om de informatieverwerking te vereenvoudigen. Er is te veel informatie in je omgeving. Je leeft in een ongelooflijk complexe wereld, en je brein probeert dat voor je te vereenvoudigen. Je brein wil snelle en goede beslissingen maken, en daar gebruikt het shortcuts voor, waardoor een bias of vooroordeel ontstaat.

Maar soms ontstaan er fouten…

Een cognitieve bias moet ons dus helpen, maar soms gaat dat mis. Bij het nemen van beslissingen denk je dat je objectief bent, en de informatie die je opvangt neutraal evalueert, maar dat is niet helemaal zo.

Soms kan zo’n bias leiden tot het nemen van slechte beslissingen of verkeerde meningenen. Een bias kan namelijk van invloed zijn op een breed scala aan gedragingen, waaronder besluitvorming, oordeel, overtuigingen en sociale interacties.

Om de schade van zo’n bias te verminderen, moet je begrijpen hoe zo’n bias ontstaat. Door je kennis te verhogen over deze mentale shortcuts en te beseffen dat je een mening vormt maar ook beïnvloed wordt door hetzelfde stukje informatie, kunnen we de impact van een bias beter begrijpen. Daarom is er door de jaren veel onderzoek gedaan naar psychologische bias.

Het begon bij Tveresky en Kahneman

Het begrip ‘bias’ en de betekenis ervan is ergens rond 1970 ontstaat. Tversky en Kahneman benoemden in verschillende onderzoeken dat je door beperkte middelen of informatie je gedwongen wordt om te vertrouwen op heuristieken, shortcuts, en biasen om beslissingen te nemen. Dankzij Tversky en Kahneman (en verschillende andere psychologen) hebben we nu een uitgebreide lijst met, en veel informatie over, verschillende cognitieve vooroordelen.

Verschillende soorten cognitieve bias

Na jaren onderzoek zijn er verschillende soorten bias naar voren gekomen. Denk bijvoorbeeld aan onderstaande voorbeelden, maar de totale lijst is veel langer dan dit:

• confirmation bias;
• mere exposure effect;
• hindsight bias;
• self-service bias.

Maar bedenk ook dat bij het doen van onderzoek er verschillende soorten bias kan ontstaan:

• response bias;
• interviewer bias;
• selectie bias.