Gambler’s Fallacy: hoe groot is de kans op…

Je hebt een opmerkelijk vermogen om in je omgeving structuur te onderscheiden van willekeurige gebeurtenis. Wat je waarschijnlijk niet wist, is dat dat vermogen systematisch bevooroordeeld is en je hierdoor fouten kunt maken. Dit is vooral duidelijk in de Gambler’s Fallacy, waarbij je de waarschijnlijkheid -geheel foutief- overschat.

Wat is de Gambler’s Fallacy?

De naam zegt je misschien niet heel veel, maar waarschijnlijk heb je wel eens te maken gehad met de Gambler’s Fallacy in het dagelijks leven. Het (verkeerd) waarnemen van willekeur in de vorm van de Gamblers Fallacy of gokkersmisvatting, suggereert dat je (foutief) causale verbanden probeert te leggen en zodoende de waarschijnlijkheid van een gebeurtenis overschat.

Deze bias zorgt ervoor dat je bijvoorbeeld bij het opgooien van een (zeg nu zelf, onbevooroordeelde) euromunt na een langere reeks de volgende uitkomst lijkt te overschatten. Bij het observeren van een steeds langere reeks opgegooide “koppen”, lijkt het opgooien van “munt” bij de volgende worp toch echt steeds waarschijnlijker te zijn.

Maar we weten dat dat niet zo is. 😉 De kans op munt of kop is 1/2 – een eurostuk heeft immers 2 zijden. De kans op kop + kop is 1/2 + 1/2, maar dat geldt ook bij munt + munt. Of munt + kop. De kans op munt wordt dus niet groter naarmate je eerst een aantal keer kop hebt gegooid.

Voorbeelden

De Gambler’s Fallacy wordt vaak ervaringen tijdens spelletjes met een dobbelsteen of euromunten, maar ook in ons dagelijks leven.

Bij een potje roulette, denkt een gokker dat na 7 keer zwart toch echt wel een keer rood moet komen en dat balletje toch echt op een rood vakje moet vallen.

Ook wanneer je met de auto een aantal stoplichten moet passeren, en die allemaal op groen staan, je bijna zal verwachten dat het volgende stoplicht toch echt wel eens op rood gaat staan als je aan komt rijden.

Hoe ontstaat de Gambler’s Fallacy?

Hahn & Warren namen waar dat de Gambler’s Fallacy begrijpelijk is wanneer je aandacht er niet helemaal bij is en dat factoren zoals je kortetermijngeheugen juist helpen je de Gambler’s Fallacy waar te nemen. Zowel geheugen als aandacht aan de ene kant, en ervaring van mensen aan de andere kant hebben een belangrijke rol bij besluitvorming.

Farmer, Warren en Hahn ondervonden in hun eigen onderzoek twee soorten reacties. Hoewel een grote meerderheid verklaarde dat ze zouden wedden op munt na een reeks koppen, meldt de meerderheid van hen ook dat er geen verschil is in de waarschijnlijkheid tussen kop en munt.

De hogere waarschijnlijkheid op munt gaat dus tegen je intuïtie in, en zorgt voor een contrast tussen wat je feitelijk correct geleerd hebt, en de kennis die je uit je ervaring hebt opgedaan.

De wijze les die je hieruit kunt trekken

Het is belangrijk om je bewust te zijn van de misvatting van de Gambler’s Fallacy, en onthouden dat onafhankelijke gebeurtenissen elkaar niet kunnen beïnvloeden. Onthoud gewoon dat een dobbelsteen of een euromunt geen enkele herinnering heeft aan de volgende worp. 😉

Bronnen:

• Hahn, U., & Warren, P. A. (2009). Perceptions of randomness: why three heads are better than four.Psychological review, 116(2), 454.
• Farmer, G. D., Warren, P. A., & Hahn, U. (2017). Who “believes” in the Gambler’s Fallacy and why?.Journal of Experimental Psychology: General, 146(1), 63.