Het Omstandereffect: help jij een mens in nood?

Wanneer mensen wordt gevraagd of ze een iemand in een noodsituatie spontaan zouden helpen, zal bijna iedereen positief antwoorden met “ja”. Hoewel we allemaal denken dat we helden zijn, is er een kans dat we juist niet helpen wanneer iemand hulp nodig heeft, vooral als we ons ervan bewust zijn dat er andere mensen aanwezig zijn. En dit, dames en heren, wordt ook wel het omstandereffect genoemd.

Wat is het omstandereffect / bystander effect?

Het omstandereffect, ook wel bystander effect genoemd, is een psychologische fenomeen waarbij mensen minder snel helpen als ze weten dat er andere mensen in de buurt zijn.

Men verwacht dat een andere persoon wel zal helpen en dat anderen beter in staat zijn om een handje te helpen.

De meest gebruikelijke verklaring voor het bystander effect is een laag gevoel van verantwoordelijkheid, omdat het verantwoordelijkheidsgevoel door de groep wordt gedragen. Hierdoor onderneemt geen enkele persoon actie. Hoe groter de groep, des te anoniemer we ons voelen. 

Oorsprong van het experiment

Het idee voor het bystander effect experiment ontstond door de moordzaak uit 1964 van Kitty Genovese. Kitty was een 28-jarige vrouw die in de vroege ochtend in haar rustige buurt in Queens, New York werd verkracht en vermoord. De New York Times meldde destijds dat er minstens 38 mensen zagen dat ze werd aangevallen.

In het oorspronkelijke onderzoek naar het effect van omstanders hebben psychologen John Darley en Bibb Latané bewezen dat personen in een groep minder geneigd zijn om een andere persoon te helpen, dan wanneer ze zich in een kleinere groep bevonden of alleen waren.

Hoe meer passieve mensen er aanwezig waren in het experiment, des te minder bereid zijn we om in te grijpen in kritieke situaties.

Tegenstrijdige onderzoeken: omgekeerd omstandereffect

Een groot aantal onderzoeken in de psychologie hebben aangetoond dat hoe groter de groep omstanders is, de kans dat ze het slachtoffer gaan helpen kleiner wordt.

Echter zijn er ook een aantal studies die tegenstrijdige bevindingen aantoonden, met name recentere onderzoeken, die beweren dat uit een grote groep juist meer mensen helpen.

Er is blijkbaar sprake van een omgekeerd omstandereffect als:

1. Er sprake is van een écht levensgevaarlijke situatie;
2. De omstanders de mogelijkheid hebben om met elkaar te praten;
3. Er ook niet met acteurs wordt gewerkt. Dit zijn personen die een instructie hebben gekregen niets te doen.
4. Ook spelen verschillende karakteristieken een rol, zoals de mate van egocentrische reflex

Het omstandserseffect zoals ik die in deze blog beschrijf bestaat dus wel degelijk, maar een combinatie van factoren zorgt ervoor dat er een omgekeerd omstanderseffect kan ontstaan.

Omstanderseffect bestrijden: offline en online

Maar er is goed nieuws; het omstandereffect kan worden bestreden. 🙂

Wanneer je voelt dat andere mensen kijken of weten dat je aanwezig bent, ga je sneller helpen. Dit doe je, omdat je (wellicht onbewust) bezorgd bent om je reputatie.

Het omstandereffect treedt zowel online als offline op. Begrijpen hoe mensen elkaar kunnen helpen is dan ook belangrijk voor iedereen die een online community bouwt.

De mogelijkheid om aarzelende omstanders om te zetten in enthousiaste helpers is ontzettend handig online, denk maar aan Facebook-groepen, Slack communities of forums.

Er zijn twee specifieke strategieën die het omstandereffect helpen bestrijden.

1) Creëer publiek zelfbewustzijn

Het omstandereffect treedt op wanneer we bewust zijn van de andere leden van een groep. Je bestrijdt het effect wanneer je denkt dat de groepsleden zich van jou bewust zijn.

Verschillende opties helpen gebruikers te herinneren dat ze zichtbaar zijn in een groep.

• Vergroot de grootte van profielafbeeldingen in het design.
• Benoem iemand specifiek in een vraag met een tag of een mention, zoals @nataschabauwens
• Verander het lettertype wanneer je iemand noemt, zoals onderstrepen of vetgedrukt maken.

2) Benadruk de reputatie

Door het koppelen van een status/reputatie aan een profiel van een gebruiker verminder je het bystander effect ook.

• Stel in je Facebook groep de badges in.

Voorbeeld van een Facebook badge om het Omstandereffect tegen te gaan.